Διαταραχές περιόδου: Πού οφείλονται και πώς αντιμετωπίζονται
Σχεδόν όλες οι γυναίκες σε κάποια φάση της ζωής τους αντιμετωπίζουν προβλήματα με την περίοδό τους. Κάποια από αυτά είναι απλά, υπάρχουν όμως και πιο σύνθετα, που χρειάζονται ιατρική αντιμετώπιση. Πώς προκαλούνται, όμως, αυτά τα προβλήματα και πώς αντιμετωπίζονται;
Η περίοδος (εμμηνορυσιακός κύκλος) της γυναίκας είναι μια σύνθετη διαδικασία στην οποία συντελούνται πολλές ορμονικές αλλαγές που καταλήγουν στην έμμηνο ρύση κάθε 28 ημέρες. Ο κύκλος της γυναίκας αρχίζει από την πρώτη μέρα της περιόδου και τελειώνει με την πρώτη μέρα της επόμενης περιόδου. Αυτός ο κύκλος έχει διάρκεια κατά μέσο όρο 28 μέρες (ακόμα και κύκλος 21-35 ημέρες θεωρείται φυσιολογικός). Μια κανονική περίοδος διαρκεί από 2 ως 7 μέρες.
Η βασική εντολή για το πώς θα πραγματοποιηθεί ο κύκλος δίνεται από τον υποθάλαμο, που με τη σειρά του δίνει εντολή στις ωοθήκες να εκκρίνουν δυο βασικές ορμόνες, τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη. Αυτές με τη σειρά τους έχουν επίδραση στο εσωτερικό της μήτρας, που λέγεται ενδομήτριο. Αν οτιδήποτε διαταράξει τον παραπάνω κύκλο, η γυναίκα θα έχει ανώμαλη περίοδο.
Οι βασικές διαταραχές περιόδου χωρίζονται σε:
1. Μηνορραγία
Σημαίνει μεγάλη ροή αίματος μόνο κατά τη διάρκεια της περιόδου. Τα βασικά αίτια είναι: ινομύωμα και πολύποδας ενδομητρίου, υπερπλασία του ενδομητρίου, θυροειδοπάθεια, διαταραχές πήξεως (όπως η νόσος Von Willebrand) και ιδιοπαθής (συμπεριλαμβάνεται η μεγάλη κατηγορία των δυσλειτουργικών αιμορραγιών).
2. Μητρορραγία
Σημαίνει ακανόνιστη περίοδο καθ' όλη τη διάρκεια του κύκλου. Τα βασικά αίτια είναι: εγκυμοσύνη, πολύποδας τραχήλου -ενδομητρίου, stress, καρκίνος μήτρας - τραχήλου, πολυκυστικές ωοθήκες και ορμονικές διαταραχές (όπως ανεπάρκεια προγεστερόνης στο δεύτερο μισό του κύκλου).
3. Ολιγοαμηνόρροια - αμηνόρροια
Σημαίνει ότι ο κύκλος της γυναίκας είναι πάνω από 40 ημέρες και μπορεί να διακοπεί εντελώς ακόμα και για 6 μήνες. Τα βασικά αίτια είναι εγκυμοσύνη, stress (αλλαγή περιβάλλοντος, υπερβολική άθληση, απότομη ελάττωση βάρους), πολυκυστικές ωοθήκες (με συνοδά συμπτώματα την υπερτρίχωσης και την ακμή) και ορμονικές διαταραχές (θυροειδοπάθεια, υπερπρολακτιναιμία).
Η διάγνωση
1. Κλινική εξέταση και καλό ιστορικό (συνήθειες διατροφής, αυξομείωση βάρους, παράγοντες stress).
2. Υπερηχογράφημα μήτρας – ωοθηκών (για τυχόν παθολογία όπως πολύποδες, ινομύωμα μήτρας, κύστη ωοθηκών, καρκίνος μήτρας).
3. Τεστ Παπανικολάου, το οποίο βοηθά πολύ για τη διάγνωση παθολογίας τραχήλου (καρκίνος), αλλά η ευαισθησία του για παθολογία άλλου οργάνου είναι μικρή.
4. Βιοψία μήτρας - τραχήλου. Η βιοψία αυτή μπορεί να γίνει με την κλασική «τυφλή» μέθοδο της διαγνωστικής απόξεσης, αλλά ακόμα καλύτερα με τη νεότερη μέθοδο της υστεροσκόπησης. Η μέθοδος αυτή είναι εύκολη, διαρκεί μόλις λίγα λεπτά και είναι υψηλής ακριβείας. Η ασθενής παίρνει μια ελαφριά μέθη και μετά εισάγουμε στην κοιλότητα της μήτρας μια μικροκάμερα με την οποία την ελέγχουμε. Όποια παθολογικά ευρήματα βρεθούν (πολύποδες, ινομυώματα) μπορούμε την ίδια στιγμή να τα αντιμετωπίσουμε με τη χρήση ειδικών εργαλείων (ψαλίδι, ηλεκτρικό ρεύμα - ρεζεκτοσκόπιο). Η υστεροσκόπηση υπερτερεί της απλής απόξεσης στο ότι δεν χάνει καμία βλάβη εντός της ενδομήτριας κοιλότητας. Με αυτή τη μέθοδο η ασθενής βγαίνει απ' το νοσοκομείο την ίδια μέρα.
5. Πλήρες ορμονικό προφίλ (προσδιορισμός FSH, LH, TSH, T3, T4, antiTPO, antiTG, προλακτίνη, τεστοστερόνη, ανδροστενεδιόνη κ.ά., προγεστερόνη την 21η ημέρα κ.ά.).
Η θεραπεία
1. Υστεροσκοπική εξαίρεση ινομυωμάτων. Εξαίρεση μορφωμάτων ενδομητρίου με την υστεροσκόπηση, όσων προβάλλουν εις ενδομήτρια κοιλότητα (π.χ. υποβλεννογόνια ινομυώματα).
2. Λαπαροσκοπική εξαίρεση ινομυωμάτων. Αυτή η τεχνική έχει συγκεκριμένες ενδείξεις και υπερτερεί της κλασικής «ανοιχτής» μεθόδου γιατί έχει λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο, μικρότερη απώλεια αίματος, μικρότερες ουλές και γενικά πολύ ηπιότερη μετεγχειρητική πορεία της ασθενούς. Αφορά στα υποορογόνια ή ενδοτοιχωματικά ινομυώματα.
3. Ορμονοθεραπεία. Τα αντισυλληπτικά χάπια, και ιδιαίτερα της τρίτης γενιάς που έχουν λιγότερες παρενέργειες, είναι η πρώτη γραμμή στην αντιμετώπιση ορμονικών διαταραχών όπως συμβαίνει πολύ συχνά στις γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες. Ο μύθος των «κακών» αντισυλληπτικών έχει πια καταρριφθεί και πολλές γυναίκες έχουν βρει λύση με τη χρήση τους. Σίγουρα ο γυναικολόγος, πριν τα χορηγήσει, πρέπει να πάρει ένα καλό ιστορικό και να γίνουν εξετάσεις αίματος. Στην ορμονοθεραπεία συμπεριλαμβάνεται επίσης η χρήση ενδομήτριου σπειράματoς (spiral) που λέγεται Mirena και διαφέρει από τα συμβατικά σπειράματα επειδή περιέχει προγεστερόνη. Η προγεστερόνη δρα τοπικά στο ενδομήτριο, με αποτέλεσμα την ελάττωση της ποσότητας του αίματος που χάνει μια γυναίκα στη περίοδό της. Το spiral αυτό είναι ιδανικό για τις δυσλειτουργικές αιμορραγίες, στις οποίες δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη παθολογία που τις προκαλεί.
4. Χειρουργική αντιμετώπιση του προβλήματος (ολική υστερεκτομή) στην περίπτωση που οι πιο πάνω λύσεις δεν αρκούν.
Κάθε γυναίκα είναι σημαντικό να κάνει σωστή καταγραφή του κύκλου της και να επισκεφθεί αμέσως το γυναικολόγο της όταν διαπιστώσει κάποια διαταραχή. Οι διαταραχές περιόδου έχουν πολλές αιτίες και οι περισσότερες θεραπεύονται χωρίς κανένα πρόβλημα, αρκεί να γίνει σωστή και έγκυρη διάγνωση.